ภูหล่น เป็นปฐมสมถวิปัสสนากัมมัฎฐานของ หลวงปู่มั่น ภูริทัตโต อยู่ห่างจากบ้านคำบง ซึ่งเป็นบ้านเกิด ของ หลวงปู่มั่น ภูริทัตโต ประมาณ 5 กิโลเมตร ในราวปี พ.ศ. 2440 หลวงปู่เสาร์ กันตะสีโล ซึ่งเป็นพระอาจารย์ขององค์หลวงปู่มั่นได้พาท่านมาอบรมสมาธิบนภูหล่นแห่งนี้ ซึ่งมีลักษณะลานหินกว้างมีเพิงหิน เต็มไปด้วยไข้ป่า และ สัตว์ร้าย หลวงปู่มั่น ภูริทัตโต ท่านจึงได้นำชาวบ้านมาช่วยขนหิน ดินโคลน ขึ้นมาก่อเป็นถ้ำพอเป็นที่อยู่อาศัยกันสัตว์ร้ายมารบกวนเวลาทำความเพียร เคยมีเหตุการณ์เกิดขึ้นขณะนั่งวิปัสสนาอยู่นั้น ได้มีเสือจะเข้ามาทำร้ายแต่ก็ไม่สามารถจะทำอะไรท่านได้

ปัจจุบันนี้ยังมีรอยเท้าเสือปรากฏอยู่ ณ สำนักสงฆ์ภูหล่นแห่งนี้ เป็นรอยเท้าเสือที่ไม่มีเล็บบนผนังเพิงพักนั้น หลังจากหลวงปู่เสาร์ กันตะสีโล  พระอาจารย์ของท่านได้อบรมจนรู้ชัดว่ากำลังสมาธิอันแน่วแน่ ได้เกิดขึ้นแล้วในหลวงปู่มั่น ท่านจึงได้เเยกจากไป หลวงปู่มั่น ภูริทัตโต ท่านได้บำเพ็ญภาวนาอยู่บนภูหล่น ประมาณ 5 ปี ท่านจึงได้จากสถานที่แห่งนี้ไป

หลังจากท่านได้แสดงธรรมเทศนาอบรมโยมมารดาจนเกิดศรัทธา ออกประพฤติศีลพรหมจรรย์ตามท่านไป ในราวปี พ.ศ. 2449 และไม่ได้ย้อนกลับมาที่ภูหล่นอีก

พระครูกมลภาวนากร (สีทน กมโล) อดีตเจ้าคณะตำบลพิบูลมังสาหาร (ธรรมยุติ) มีบทบาทสำคัญอีกท่านหนึ่งที่เคยได้พักปฏิบัติธรรมอยู่ที่วัดภูหล่น ถือได้ว่าเป็นพระนักพัฒนาสงเคราะห์ที่มีความกตัญญู เสียสละเป็นทิฏฐานุคติแก่บุคคลได้รูปหนึ่ง เป็นผู้นำการบูรณะปฏิสังขรณ์วัดภูหล่น ระหว่างปี พ.ศ. 2527 จนได้รับพระราชทานวิสุงคามสีมา เมื่อวันที่ 30 มิถุนายน พ.ศ. 2538 ปัจจุบันสถานที่แห่งนี้กลายเป็นที่รู้จักของสาธารณะชนทั่วไป

พระครูกมลภาวนากร (สีทน กมโล) จบการศึกษาปีที่ 4 ที่โรงเรียนพิบูลมังสาหาร (วิภาคย์วิทยากร) พออายุครบ 22 ปี ท่านบรรพชาอุปสมบท ณ วัดภูเขาแก้ว เมื่อวันที่ 16 กรกฎาคม พ.ศ. 2515 โดยพระครูพิบูลธรรภาณเป็นอุปัฌาย์ พระอาจารย์สมศรี อุตตโม เป็นพระกรรมวาจาจารย์ พระอาจารย์บุญเย็น โรจโน เป็นอนุสาวนาจารย์ หลังจากการบรรพชาอุปสมบทท่านได้ตั้งใจศึกษาพระปริยัติธรรม จนสามารถสอบนักธรรมชั้นเอกได้ ปี พ.ศ. 2517 ด้วยอุปนิสัยสนใจปฏิบัติใฝ่ในวิเวกกรรมฐาน ศึกษาธรรมปฏิบัติกับ หลวงปู่สาย จารุวณฺโณ หลวงปู่กิ ธมมุตตโม และหลวงปู่บุญมาก ฐิติปญโญ ด้วยความอุตสาหะสนใจใครรู้ท่านได้ออกภาวนาตามสถานที่วิเวกต่าง ๆ เพื่อบำเพ็ญสมณะธรรม ครั้งหนึ่งท่านได้พักปฏิบัติธรรมที่วัดภูหล่น หลังจากท่านกลับจากวัดภูหล่นมาพักที่วัดภูเขาแก้ว ท่านได้เกิดนิมิต ซึ่งในนิมิตนั้นเป็นการบอกให้ท่านกลับไปบูรณะวัดภูหล่น ซึ่งเป็นสถานที่บำเพ็ญปฐมสมถะ-วิปัสสนา ของบูรพาจารย์ หลวงปู่เสาร์ กันตสีโล และหลวงปู่มั่น ภูริทัตโต
ปัจจุบันวัดภู
หล่น เป็นสถานที่ที่ศักดิ์สิทธิ์แห่งหนึ่งที่ชาวบ้านจะเดินทางไปทำบุญอยู่เสมอ และบริเวณโดยรอบของสำนักสงฆ์ภูหล่นนั้นร่มรื่นธรรมชาติสวยงามมาก จากบริเวณนี้มองออกไปจะเห็นทิวทัศน์แนวเทือกเขาหัวตัด และที่นาของชาวบ้านด้านล่างได้ชัดเจน